Ben ik hoogsensitief (HSP)? Of speelt er iets anders?

Veel mensen herkennen het: je voelt álles. Geluiden komen harder binnen, sfeerveranderingen pik je feilloos op, en na een drukke dag ben je volledig leeg. Maar ben je dan hoogsensitief (HSP)? Of speelt er iets anders?

Wat is HSP eigenlijk?

HSP staat voor “Highly Sensitive Person”. Het is geen officiële diagnose in de psychiatrie, maar eerder een persoonlijkheidstrek waarbij prikkels diep en intens verwerkt worden. Ongeveer 15 tot 20% van de mensen herkent zich hierin.

De vier belangrijkste kenmerken zijn samen te vatten in het acroniem DOES:

• D: Diepgaande verwerking van informatie
• O: Overprikkeling bij veel sociale of zintuiglijke input
• E: Emotionele intensiteit, zowel positief als negatief
• S: Subtiele signalen snel opmerken (microgezichtsuitdrukkingen, toonwisselingen)

Maar… komt prikkelgevoeligheid altijd door HSP?

Niet per se. Het kan ook voortkomen uit:

• Trauma of onveilige hechting – je brein staat structureel op “aan” (hypervigilantie)
• ADHD of autisme – je filter werkt anders, waardoor meer prikkels binnenkomen
• Burn-out of chronische stress – je zenuwstelsel raakt overbelast
• Angstklachten – je brein scant voortdurend op potentieel gevaar

Wat gebeurt er in je brein?

Als je overgevoelig bent voor prikkels, is dat meestal terug te leiden naar de samenwerking tussen o.a. de thalamus (filter), amygdala (angstcentrum), insula (interne beleving) en je sympathische zenuwstelsel. Bij langdurige stress of trauma’s wordt je brein letterlijk gevoeliger afgesteld.

Je reageert dan sneller op subtiele signalen, omdat je brein getraind is om gevaar op te merken. En dat is evolutionair gezien logisch – maar het kost bakken met energie.

Is HSP dan ‘je identiteit’? Of is het een aanpassing van je brein?

We zien vaak dat mensen zichzelf als HSP gaan labelen, terwijl hun prikkelgevoeligheid voortkomt uit trauma, angst of burn-out. In die gevallen is het geen vaststaand gegeven, maar een veranderbare staat van je zenuwstelsel.

Met de juiste aanpak kun je je brein opnieuw trainen. Je leert je zenuwstelsel tot rust te brengen – waardoor je minder overweldigd raakt én sterker in je schoenen staat.

Het verschil met autisme of ADHD

Er is veel overlap tussen HSP en autisme, maar ook belangrijke verschillen:

• Bij HSP zie je vaak een sterke afstemming op sociale cues
• Bij autisme is die afstemming juist lastiger of energie-intensiever
• ADHD kenmerkt zich meer door onrust, impulsiviteit en een zwakker prikkelfilter

Let op: HSP is geen stoornis, en dat is een belangrijk verschil met neurodiversiteit zoals autisme en ADHD.

Wanneer is het wél HSP – en wanneer niet?

Je kunt je afvragen: ben ik altijd al prikkelgevoelig geweest – van jongs af aan? Of is het pas later ontstaan?

HSP is een levenslange eigenschap. Is jouw gevoeligheid pas begonnen na bijvoorbeeld een burn-out, scheiding, verlies of pestperiode? Dan is het goed mogelijk dat er iets anders onder ligt, zoals trauma of angst.

Van overleven naar leven

We zien bij onze cliënten vaak dat overprikkeling en gevoeligheid samenhangen met oude patronen. Door terug te gaan naar de kern – de échte oorzaak – verandert er iets fundamenteels. Je zenuwstelsel wordt rustiger, je reageert minder heftig, je voelt je sterker.

Ons brein is neuroplastisch: je kunt het trainen. En dat is precies wat we doen in het Kerntraject.

📌 Tip van de week

Noteer de komende 7 dagen:

• Welke situaties triggeren je?
• Wat voor soort prikkels zijn het?
• Wat voel je op dat moment fysiek en emotioneel?
• Doen die triggers je denken aan een eerdere periode in je leven?

Door hier dagelijks bewust bij stil te staan, krijg je steeds meer inzicht in je gevoeligheid. En je ontdekt of het iets is wat bij je hoort (zoals HSP), of dat het voortkomt uit eerdere ervaringen of patronen die je hebt aangeleerd.

Blijf nieuwsgierig. Je lichaam en brein geven je signalen – de vraag is: durf jij ze te ontvangen?

Wil je zelf onderzoeken wat eronder ligt?

Download dan gratis onze Kernbundel. In die bundel ontdek je waar jouw klachten of patronen vandaan kunnen komen – en wat de eerste stap is richting meer rust in je hoofd en lichaam.

🔎 Je kunt ook de Kerncheck doen om te ontdekken of het Kerntraject bij je past.

➡️ Kijk op www.chrisenaicha.nl/kernbundel of www.chrisenaicha.nl/kerntraject.

Wil je de hele aflevering kijken met extra context en toelichting? Kijk dan hieronder naar de podcast: